کرامت و منزلت معلم در فرهنگ اهل بیت علیهم السلام
در فرهنگها، معلم به معنای تعلیم دهنده، آموزنده، مدرس، آموزگار و … آمده است . در اهمیت مقام معلم همین بس که پروردگار متعال نخستین معلم انسانیت است. او که تمامی اسماء را به آدم آموخت: و علّم آدم الاسماء کلّها
بدون شک معلّمان در فراهم نمودن زمینه های بالندگی، متعادل کردن و بالابردنِ گوهر آدمی، نقش ارزنده و بسزایی دارند و هدف ایشان، فعلیت بخشیدن به استعدادهای بالقوه ی آدمی، در جهت کمال مقدّر و قرب الی اللّه می باشد. کلامِ معلم، بصیرت آدمی را افزایش داده و ارزشهای والا را در معرض دید او قرار می دهد، تلاشِ معلم، شوق ها را به تکاپو وامی دارد و رفتارش، دلها را خاضع و خاشع می نماید.
در تجلیل از منزلت معلم، کلامِ امام صادق(علیه السلام)، بسنده است، که فرمودند: تمامی موجودات زمین، ماهیان دریا و هر کوچک و بزرگی در زمین و آسمان، برای معلّم خوب، طلب آمرزش می کنند.
منزلت و جایگاه معلم در روایات اهل بیت (علیه السلام)
از منظر روایاتِ اهل بیت علیهم السلام، برای مقام معلم ارزش بسیاری قرار داده شده است؛ چرا که او روح و جان افراد را پرورش داده، به سوی رشد، ترقی و تعالی پیش می برد. حضرت امام صادق (ع) می فرمایند: چون روز رستاخیز فرا رسد، خداوند علما و دانشمندان و همچنین عباد و زهاد را در پیشگاه خود احضار می فرماید، سپس به شخص عابد امر می شود که به بهشت برو و به عالم فرمان داده می شود که بایست و به خاطر زحماتی که در راه ارشاد و تأدیب مردم تحمل کردی، از آنان شفاعت کن .
حضرت امیر مؤمنان علی (علیه السلام)، احترام معلم را بر هر قشری از جامعه لازم دانسته و به مسلمانان سفارش می فرمودند که به پاس خدمات این گروه، افراد در هر مقامی که باشند، آنان را همانند پدر خود گرامی بدارند.
و در تکریم آموزگار و الزام رعایت ادب و تواضع در حضور ایشان، به پیامِ پیامبر بشریت و همچنین کلامِ امامِ صداقت، اشاره می شود، که می فرمایند: دانش آموزید و با دانش، وقار و علم آموزید و نسبت به آموزگار خود فروتن باشید . و در پیشگاه کسی که دانش می آموزید، فروتن باشید.
تعلیم و تعلّم از نعمت های خداوند متعال است که ابتدا برای انبیاء و اولیا و سپس به دیگران ارزانی داشته است. به این جهت، معلم بودن از ویژگی های انبیاست. پیامبر اسلام، بزرگ ترین معلم جهان بشریت، به این ویژگی خود افتخار می کردند.
آن بزرگوار زمانی که در مسجد، با دو حلقه جمعیت مواجه شدند که گروه اول عبادت می کردند و گروه دوم به تعلیم و تعلّم مشغول بودند، به گروه دوم که درمحضر استادی علم می آموختند، پیوستند و فرمودند: همانا که من، معلم مبعوث شده ام.
آن حضرت چنان برای معلمان ارزش قائل بودند که دردعاهایشان می فرمودند: خداوندا! معلمان را بیامرز وعمر طولانی به آنان عطا فرما و کسب وکارشان را مبارک گردان!
در آموزه های دینی ما برای تقدیر از معلم سفارش های زیادی شده است و در سیره ی پیشوایان معصوم علیهم السلام این امر مرسوم و مسلّم بوده است. ابن شهرآشوب می نویسد:
در مدینه عبدالرحمن سلمی به فرزند امام حسین(علیه السلام) سوره ی حمد را آموزش داد. آن فروغ اصالت، علاوه بر پول و پارچه ای که از راه حق شناسی به معلمِ طفل عطا کردند، دهان آموزگار را نیز از مروارید پر نمودند. برخی افراد از این همه عطا تعجب نموده و دلیلش را خواستند، حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) فرمودند: کجا پاداش مالی، با آموزش این معلم برابری می کند!»
ایشان در یکی از رهنمودهای خویش فرمودند: هر کس انسانی را از گمراهی به سوی شناخت حق و حقیقت راهنمایی کند و او نیز پاسخ مثبت دهد، به اندازه آزادی یک بنده پاداش خواهد داشت.
از منظر رسول اکرم (ص)، مقام سه گروه در جامعه را، به غیر از منافقین، کسی دیگر سبک نمی شمارد : این سه گروه عبارت اند از: سالمندی که مویش را در راه اسلام سفید کرده، معلم نیکی و پیشوای عادل .نویسنده : راضیه به آبادی
تأییدکننده مطلب : راضیه به آبادی ، مدیریت آموزشگاه