بزرگ‌ترین مانع درس خواندن
یکی از بزرگ‌ترین موانع موفقیت دانش‌آموزان، معضل فراموشی است. اگر از دانش‌آموزان دبیرستانی یا کنکوری این سؤال را مطرح کنید که بزرگ‌ترین مانع پیش رویشان در درس خواندن چیست، احتمالاً با یکی از دو پاسخ زیر مواجه می‌شوید: اگر دانش‌آموز خیلی اهل درس خواندن نباشد معمولاً از فشار درسی، سختی شرایط، شکایت از نظام آموزشی، گله از نحوه درس دادن معلم و زیر سؤال بردن کادر مدیریت مدرسه شروع می‌کند. اگر دانش‌آموز درسخوان باشد و به اصطلاح قدیمی‌تر اهل درس و مشق باشد، اغلب می‌گوید مشکل این است که چیزهایی را که مطالعه کرده را پس از مدتی فراموش می‌کند. انگار نه انگار که زمان زیادی را صرف مطالعه و یادگیری آن‌ها کرده است.
روش صحیح درس خواندن به لوازم و عواملی نیاز دارد که لازم است تا هر فرد و مخصوصا دانش‌آموزان آن‌ها را بیاموزند. درس خواندن برای بسیاری از دانش‌آموزان از سخت‌ترین کارهای دنیاست. علت این امر می‌تواند عدم آگاهی آن‌ها از روش‌های صحیح و اصولی مطالعه باشد. در واقع درس خواندن هنری است که ظرافت‌‌های خاص خود را دارد؛ و در صورتی که این ظرافت‌ها به کار گرفته شود، کسب موفقیت امری حتمی و بدیهی است. بسیاری از دانشجویان از همان دوران ابتدایی به دنبال روش‌های صحیح درس خواندن و یادگیری بوده‌اند. از شیوه‌هایی مانند حفظ کردن گرفته تا حبس کردن خود در یک اتاق استفاده می‌کنند تا مطالب را در ذهن خود ذخیره کنند؛ اما گاه متوجه می‌شوند که تمام آنچه خوانده‌اند فراموش کرده و تنها وقت خود را هدر داده‌اند. برای حل این مشکل چه باید کرد؟
ما در ادامه این مقاله چگونگی استفاده از روش‌های موثر را توضیح داده‌ایم تا همه عزیزان بتوانند با استفاده از این نکات و روش‌ها، مطالعه لذت‌بخش‌تر و پر بازده‌تری را تجربه کنند. یکی از شرایط اساسی مطالعه، تمرکز حواس است. معمولاً دانش‌آموزان، والدین یا معلمان از عدم تمرکز حواس دانش‌آموزان گلایه می‌کنند و همین امر باعث ایجاد افت تحصیلی در میان بسیاری از دانش‌آموزان شده است. پس بر آن شدیم تا مطالبی را در جهت رفع این مسئله ارائه دهیم:
شیوه‌های مطالعه
از شیوه‌های مطالعه علمی که بسیاری از صاحب‌نظران به آن معتقد هستند عبارت است از:
مقدمات مطالعه
بهداشت مطالعه
مهارت‌های لازم برای روش صحیح درس خواندن
شما عزیزان برای این که یک روش صحیح درس خواندن داشته باشید، ابتدا باید چند مهارت مهم و پایه‌ای را بیاموزید تا بازدهی بالایی در روند مطالعه داشته باشید.
مهارت یادداشت‌برداری
یادداشت‌برداری مهارتی است که به درک بهتر مطلب و تکمیل دانسته‌‌ها کمک می‌کند و با جزوه‌نویسی فرق دارد. در واقع یادداشت‌برداری به معنای انتخاب و ثبت نکات کلیدی و مهم است. به وسیله یادداشت‌برداری، علاوه‌بر افزایش قدرت تمرکز، می‌توان جان‌مایه هر مطلب را در چنگ خود حفظ کرد. دانش‌آموزان و داوطلبان کنکوری می‌توانند با استفاده از یادداشت‌برداری، طولانی‌ترین مطالب را در کوتاه‌ترین زمان ممکن مرور و بازیابی کنند.
مهارت خلاصه‌نویسی
خلاصه به معنای مرور مطلبی است که خوانده‌اید. در واقع بیان مجددی از نکات اصلی به زبان خود شما است. یک خلاصه نه تنها باید شامل نکات اصلی باشد، بلکه باید بیان‌کننده روابط میان نکات اصلی هم باشد. خلاصه باید از انسجام مناسبی برخوردار باشد، یعنی ارتباط منطقی بین جمله‌ها وجود داشته باشد و به زبان خود فرد نوشته شود.
مهارت پرسیدن
پرسش‌های شما نشان‌دهنده دقت، ظرافت، نکته‌سنجی و مهارتتان در یادگیری است. پس از سؤال پرسیدن نترسید و به موقع و به جا سؤال بپرسید. با پرسیدن سوالات خود، می‌توانید تمامی ابهامات خود را برطرف کرده و یادگیری ناقص را به یادگیری کامل تبدیل کنید.
اصول مطالعه مؤثر در روش صحیح درس خواندن
برای آن که یک روش صحیح درس خواندن داشته باشید، ابتدا باید اصولی را با دقت اجرا کنید؛ زیرا فقط با رعایت این اصول می‌توانید بهتر بیاموزید و از وقت خود حداکثر استفاده را ببرید. برخی از این اصول عبارت‌اند از:
تعیین هدف
شما باید قبل از مطالعه برای خودتان هدفی را مشخص کنید، به این معنی که این درس را به چه منظوری می‌خواهید مطالعه کنید، آیا فقط نکته‌های اصلی درس را می‌خواهید یا قصد دارید همه مطالب کتاب را بیاموزید.
تعیین مدت زمان مطالعه
باید معلوم کنید چه مقدار زمان می‌خواهید صرف مطالعه کنید. تعیین زمان و مقدار مطالعه به فرد آرامش می‌دهد و این آرامش موجب افزایش میزان یادگیری و سرعت مطالعه می‌شود.
مطالعه فعالانه داشته باشید!
دانش‌آموزی که به منظور یادگیری و به صورت هدف‌دار مطالعه می‌کند، برای یادگیری بهتر باید مطالعه فعال داشته باشد. شما می‌توانید با خلاصه‌برداری، حل تمرین، علامت‌گذاری و گزینش نکته‌های مهم، مطالعه خودتان را فعال کنید.
جدیت داشته باشید و در عین حال به خود استراحت دهید!
وقتی تصمیم به مطالعه می‌گیرید، فوراً شروع کنید و اجازه ندهید افکار مزاحم مانع شما شود. برای داشتن یک مطالعه مفید و به منظور داشتن درک بهتر مطالب باید پس از حدود ۴۵ دقیقه مطالعه به خود استراحت کوتاهی (۱۵ ـ ۱۰ دقیقه) بدهید.
روش‌های صحیح درس خواندن
یکی از بهترین و مؤثرترین روش‌های صحیح درس خواندن شامل شش مرحله است. این مراحل عبارت‌اند از:
پیش‌خوانی
اگر می‌خواهید مطالب یک کتاب یا فصلی از یک کتاب را یاد بگیرید، ابتدا به سرعت و روزنامه‌وارتمام آن فصل را یک‌بار از مطالعه کرده تا یک برداشت کلی از موضوع‌ها و مفاهیم آن فصل به دست بیاورید. مرحله پیش‌خوانی به شما کمک می‌کند که علاوه بر یک آشنایی مقدماتی با موضوع، نکات اصلی و فرعی را تا حد بسیار زیادی تشخیص دهید.
سؤال کردن
بعد از پشت سر گذاشتن مرحله پیش‌خوانی و آشنایی کلی با مطالب، سعی کنید در رابطه با موضوع مطالعه سؤال‌هایی را طرح کنید. سوال‌گذاری ممکن است وقت شما را بگیرد و کمی مشکل باشد، ولی به طور چشمگیری تمرکز حواس، دقت و سرعت عمل شما را افزایش می‌دهد و موجب سهولت یادگیری شما می‌شود.
خواندن
همه ما وقتی درس می‌خوانیم، منظورمان این است که درس را یاد بگیریم، بفهمیم، حفظ کنیم و به خاطر بسپاریم، برای همین سعی می‌کنیم خط به خط کتاب و جزوه را بخوانیم، حفظ کرده و در ذهن خود تکرار کنیم. در حالی که هدف از مرحله خواندن یادگیری و به خاطر سپردن مطالب نیست. هدف از مرحله خواندن، تنها فهمیدن و انتقال اطلاعات از کتاب به یادداشت است.
تفکر
سعی کنید هنگام خواندن در مورد مطالب و مثال‌ها فکر کنید و از مطالب تصویرسازی ذهنی داشته باشید.
از حفظ گفتن
پس از پشت سر گذاشتن دو مرحله قبل یعنی خواندن و تفکر سعی کنید مطالب مهم آن را برای خودتان بازگو کنید. مطالب مطالعه شده را به زبان خودتان و آن طور که راحت‌تر هستید، بازگو کنید. از حفظ گفتن به شما کمک می‌کند بخش‌هایی را که خوب یاد نگرفته‌اید، تشخیص دهید و آن‌ها را از نو بخوانید.
مرور کردن
وقتی تمام فصل‌‌ها را خواندید، در فاصله‌های مناسب مطالب مطالعه شده را مرور کنید. مهم‌ترین قسمت مطالعه که سبب ثبت اطلاعات در لایه‌های زیرین ذهن می‌شود و جلوی فراموشی را می‌گیرد، مرور کردن است.
روش صحیح درس خواندن و داشتن تمرکز حواس
تمرکز حواس یعنی به حداقل رساندن عوامل حواس‌پرتی. شاید بتوان گفت مطالعه، جدی‌ترین فعالیتی است که تمرکز در آن نقش اساسی و محوری دارد. شاید بارها حین مطالعه متوجه شده‌اید که فقط چشمانتان از روی عادت روی کلمات و خطوط می‌دود، بدون آن که حواستان به آن باشد. این موضوع ممکن است شما را خسته و کسل کرده و وقت زیادی را از شما بگیرد.
افزایش و تقویت تمرکز در روش صحیح درس خواندن
کنترل اضطراب
اضطراب به خودی خود بد نیست. از نظر روان‌شناسی، وجود میزانی از اضطراب برای تحریک انگیزه‌ها لازم است. مشکل زمانی شروع می‌شود که شدت اضطراب افزایش یابد. اضطراب زیاد نه فقط کمکی به یادگیری و موفقیت نمی‌کند، بلکه مانعی برای آن محسوب می‌شود.
تقویت روانی
می‌توانید روش‌هایی را برای تقویت روانی و افزایش روحیه پیدا کنید. روحیه جسارت و جرئت را در خود تقویت کنید، امیدوار و بااراده باشید تا میزان تسلط شما افزایش یابد.
کنترل افکار مزاحم
بین موانع تمرکز حواس، افکار مزاحم نقش مهم‌تری دارند. معمولاً این افکار منشأ ذهنی و درونی دارند که باید از آن دوری کرده و آن‌ها را کنترل کرد. این عوامل شامل یادآوری خاطرات تلخ و شیرین یا غوطه‌ور شدن در تخیلات یا مواردی مثل احساس درد، رنج، غم و غصه، نگرانی، گرسنگی و تشنگی یا سردی و گرمی، ترس، خشم و شادی، سردرد و… است.
نکات مهم در انجام روش‌های صحیح درس خواندن
برخی از شیوه‌ها و نکات مؤثر برای مطالعه که به یادگیری بهتر می‌انجامد عبارت‌اند از:
جمع آوری کننده مطلب: سرکار خانم زهرا دربان حسینی ، مشاور تحصیلی
تایید کننده: سرکار خانم طیبه کفاش ، مدیریت آموزشگاه